قدرت تمرکز در ورزش

به جرأت می توانم بگویم که یکی از قدرتمندترین فاکتورهای ذهنی برای موفقیت در هر زمینه ای قدرت تمرکز است. دلیل اصلی آن اینست که در این دنیای پُر تنوع و جذاب کسی که بتواند تمرکز خودش را حفظ کند می تواند به اهدافش برسد. ورزش دنیا به سمتی حرکت می کند که موضوع تمرکز و توجه در تمرین، مسابقه و زندگی بسیار با اهمیت تر و ارزشمندتر از قبل شده است. دیگه مدت زمان تمرینی آنقدرها مهم نیست چون خیلی ها هستند که مدت زمان زیادی را صرف تمرینات سخت و پُرفشار می کنند اما

• آیا متمرکز هم هستند یا نه؟

اگر میخواهید که از تمرینات جسمانی تان، از آمادگی تکنیکی و تاکتیکی تان، از هزینه های مالی و زمانی و انرژی که برای تمرین و مسابقه کرده اید نتیجه بهتری را کسب کنید باید و باید خیلی متمرکز روی تمرکز و توجه تان کار کنید.

حالا چرا من اینقدر روی موضوع تمرکز حساس هستم؟

چون خیلی از افراد موفق در زمینه های مختلف، موضوع تمرکز را مهم ترین عامل موفقیت خودشان می دانند.

توی این مقاله میخواهم به این سوالات جواب بدم:

1. تمرکز چی هست؟
2. چرا موضوع تمرکز اینقدر مهم است؟
3. اگر تمرکز نداشته باشیم چه اتفاقی می افتد؟
4. اگر بتوانیم که تمرکزمان را حفظ کنیم به چه نتایجی دست پیدا می کنیم؟
5. تمرینات و راههای ویژه برای حفظ و افزایش تمرکز چه چیزهایی هستند؟

تمرکز چی هست؟

تمرکز یعنی تمام حواس مان را از سایر مسائل مهم و غیرمهم زندگی مان برداریم و بیشترین تمرکزمان را روی کاری که داریم انجام می دهیم یا می خواهیم انجام بدهیم بگذاریم.

حالا چرا میگم تمرکز و توجه ات رو از روی مسائل مهم و غیرمهم زندگی برداری و فقط روی یک موضوع متمرکز باشید؟ چون مهمترین مسئله تو در زندگی ات همین کاری است که الان در حال انجامش هستی و فقط باید به همان تمرکز و توجه داشته باشی. شما باید تمرکزتان را از روی مسائل غیرمهم برداری یا تمرکز عمیقی روی آنها نگذارید. اما در مورد مسائل مهم زندگی باید در زمان مشخص روی مسائل مهم زندگی تان تمرکز عمیق بگذارید. مثلا وقتی که تمرین می کنید فقط تمرین کنید و دیگه ارتباطات خانوادگی، مسائل شغلی و کاری، درس و دانشگاه و هر چیزی که برای شما خیلی مهم است، در زمان تمرین اصلا نباید مهم باشد و فقط تمرین شما است که مهم است. اما زمانی که تمرین تمام شد و به یکی دیگه از مسائل مهم تان رسیدگی کردید آن وقت آن مسئله مهم تر از تمرین و سایر مسائل دیگه زندگی تان می شود.

تمرکز یعنی توجه و دقت مداوم روی یک چیز یا یک کار برای مدت معین، مثل لیزر یا چراغ قوه که روی یک موضوع یا یک چیز تمرکز می کنند.

تمرکز همان فاکتور ذهنی است که اختلاف بین دو ورزشکار هم سطح را که از نظر آمادگی جسمانی و تکنیکی در یک سطح هستند، کسی که از تمرکز بالاتری برخوردار باشد قطعا احتمال موفقیتش بیشتر است.

چرا تمرکز اینقدر مهم است؟

پاسکال یکی از دانشمندان بزرگ می گوید: بزرگترین مشکل انسانها اینست که نمی توانند توی یک اتاق تنها بنشینند.

 

این جمله به ظاهر ساده اما معنای بسیار عمیقی دارد. منظورش از یک اتاق می تواند یک کار باشد. مثلا انسانها نمی توانند توی یک کتاب، یک تمرین، یک پروژه مهم، یک هدف بزرگ، یک سایت یا پیج آموزشی عمیق شوند یا با اینها تنها بمانند. اما انسانها دوست دارند که به همه اتاق ها سَزَک بکشند و در آخر زمان و انرژی و تمرکز خودشان را که مهمترین سرمایه های آنها هستند را هدر می دهند بدون آنکه به نتیجه بزرگ و عمیقی رسیده باشند. انسانها دوست دارند که همیشه تمرکزشان را سرگرم و مشغول کنند اما دوست ندارند که آن را در یک کار مهم و درست عمیق کنند. شاید بعضیا تمرکزشان را در یک کار مثل بازی، اینستاگرام یا چت کردن عمیق کنند اما معمولا اینها نتیجه بزرگی برای آنها نخواهد داشت.

برای همین است که انسانها و ورزشکاران که مخاطب اصلی سایت ما هستند از روبرو شدن با خودشان و نفوذ کردن در عمق وجودشان می ترسند و این شاید سخت ترین برای همه انسانها باشد که بخواهند به این سوالات جواب دهند:

1. چرا در طی این سه سال اخیر پیشرفت آنچنانی نداشتم؟ (اینجا باید به عمق درون و ذهن تان نفوذ کنید و تمام مسئولیت پیشرفت یا عدم پیشرفت را به عهده بگیرید اما الان ذهن تان شروع به موانع سازی می کند اصلا این کار را انجام ندهید یا اگر هم انجام دهید بهانه می سازد یا دولت و جامعه و والدین و بدشانسی را مقصر می کند).
2. چه کارهایی را انجام نمی دادم بیشتر پیشرفت می کردم؟ (هیچ کس مسئول نیست، دیگران شاید مقصر باشند اما در نهایت تو مسئول هستی).
3. چه کارهایی را انجام می دادم بیشتر پیشرفت می کردم؟
4. الان باید چکار کنم؟ مهمترین کار الانم چیست؟

آیا مغز انسان دوست داره که به این سوالات به طور عمیق فکر کند؟ به هیچ وجه. میدانید چرا؟ چون مجبور می شود بیشتر فکر کند، بیشتر کار کند، بیشتر مطالعه کند، زودتر بیدار شود، سخت تر کار کند، تغذیه درستی داشته باشد نه تغذیه ای که دوست دارد و کلی سختی های دیگر. بنابراین مغز اصلا دوست ندارد که شما به این سوالات جواب دهید.

حالا چرا تمرکز اینقدر مهم است؟

چون خیلی از ورزشکاران بزرگی را دیدم و دیدید که در سطح خیلی بالایی از آمادگی جسمانی و تکنیکی و تاکتیکی بودند اما در زمان مسابقه نتوانستند که بر عملکرد خودشان و بر کاری که باید انجام دهند تمرکز کنند و برای همین نتوانستند که به آن نتایجی که واقعا لایقش بودند برسند فقط چون از تمرکز بالایی برخوردار نبودند. وقتی ورزشکاری تمرکز نداشته باشه دیگه مهم نیست که چه آمادگی بدنی و تکنیکی و تاکتیکی داره یا اینکه چقدر تمرین کرده یا با چه کیفیتی تغذیه داشته است، این ورزشکار نمی تواند که تکنیک درست را در زمان درست و به درستی اجرا کند. اگر این عدم تمرکز باعث شکست های پی در پی ورزشکار شود ممکن است به ناامیدی و ناتوانی و کاهش عزت نفس منجر شود. آنجایی که ورزشکار دچار افکار منفی می شود، من ضعیفم، من شانس ندارم، من استعداد ندارم، من لیاقت ندارم و ...

چرا تمرکز اینقدر مهم است؟ چون ورزشکار باید بتواند که در هر لحظه از زندگی اش بر هدفش و بر راههای رسیدن به هدفش تمرکز کند و وقتی که این کار را انجام دهد دیگه بر راههایی که ممکن است او را از هدفش دور کند اصلا توجه و تمرکز نمی کند.

چرا تمرکز اینقدر مهم است؟ چون توی این دنیای متنوع و جذاب و پُر از اطلاعات همه می خواهند که تمرکز بقیه را بدزدند یا ببرند. هر سایتی، هر اطلاعاتی، هر اخباری، هر پیجی، هر انسانی، هر تبلیغی، هر چیزی و هر کاری که بتواند بیشترین توجه را به سمت خودش جلب کند معمولا به اهدافش نزدیکتر می شود و به نتایج بزرگتری دست پیدا می کند.

پس خیلی خیلی مراقب توجه و تمرکزت باش چون در هر صورت مغز و ذهن ما باید به یک سری چیزها توجه و تمرکز کنند، ببینید که آنها شما را به اهدافتان نزدیکتر می کنند یا دورتر؟

اگر تمرکز نداشته باشیم چه می شود؟

• علاقه شما کمتر می شود: وقتی که شما یک غذای ساده اما با تمرکز بخورید خیلی بیشتر لذت می برید تا زمانی که یک غذای خوشمزه اما بدون تمرکز بخورید. شما وقتی که یک کار یا تمرینی را با تمرکز پایینی انجام دهید خب طبیعتا رشد و پیشرفت نخواهید کرد و علاقه شما نسبت به آن کار و تمرین کم و کمتر خواهد شد.
• روند پیشرفت شما خیلی کُند می شود: چون وقتی که تمرین می کنید، به مهمانی امشب هم فکر می کنید، به مسابقه ای که پشت سر گذاشتید فکر می کنید، به ارتباطاتتان فکر می کنید و برای همین روند پیشرفت شما در کاری که باید تمرکز داشته باشید خیلی کُند می شود.
• تمرکزتان تقسیم می شود: و این اصلا عدالت نیست که وقتی که دارید تمرین می کنید به چیزی غیر تمرینی که انجام می دهید فکر کنید و تمرکز و توجه داشته باشید.

اگر تمرکز نداشته باشیم، کارهای بی اهمیت، مهم می شوند و کارهای مهم بی اهمیت می شوند و اینجا تشخیص کار مهم از غیرمهم سخت می شود و اصلا نمی شود اولویت بندی کرد.

• ذهن و تمرکز خیلی زود خسته می شود: یعنی به محض اینکه بخواهید روی یک موضوع تمرکز کنید عضلات تمرکز ذهن و مغز شما خیلی زود خسته می شود چون یاد گرفته است که خیلی سریع از یک موضوع به موضوع دیگر بپرد.

 اگر تمرکزمان را حفظ کنیم به چه نتایجی می رسیم؟

1. از کارمان فوق العاده لذت می بریم: اگر یه زمانی از تمرینت لذت نبردی یه نگاهی به تمرکزت بنداز. یعنی وقتی که تمام تمرکزت روی تمرین گذاشتی قطعا ازش لذت خواهی برد. ما انسانها اگر بتوانیم که تمرکز درستی داشته باشیم زمانی که به یک گل، یک درخت، یک کوه، یک بچه، یک حیوان تمرکز کنیم از دیدن آن به قدری لذت می بریم که حاضر نیستیم چشم از آن برداریم. اما زمانی که تمرکز منفی داشته باشیم بیشتر به دنبال تحلیل و قضاوت رفتار و گفتار دیگران در افکار خودمان هستیم و خیلی راحت از کنار کار خودمان و از خیلی از این زیباییها می گذریم.
2. سرعت رشد و پیشرفت به سمت هدف خیلی بیشتر می شود: فکر نکنید که اگر یک ورزشکاری 10 برابر ورزشکاری دیگر قرارداد داره یا جایزه 10 برابری میگیره یعنی 10 برابر او تمرین کرده. این ورزشکار قطعا تمرکز چند برابری نسبت به ورزشکارای دیگر داشته، این ورزشکار قطعا حواس پرتی خیلی کمتری داشته است که به موفقیت بزرگتری رسیده است.
3. داشتن تمرکز شما را خلاق تر می کند: زمانی ایده های بهتر به ذهن شما می رسد، زمانی شما خلاق تر می شوید که روی کارتان متمرکزتر باشید. بدون تمرکز هیچ خلاقیتی نخواهید داشت.
   یه نکته بسیار مهم: گاهی اوقات توی کارتان متمرکز می شوید اما به نتیجه ای نمی رسید. اینجا اصلا نگران نباشید چون زمانی هم که کار را رها می کنید مغز و ذهن شما دائم روی اون موضوع کار می کند و بعد در یه جاهایی به شما ایده ها و خلاقیت هایی می دهد که شگفت زده خواهید شد که این ناشی از آن تمرکزی بود که قبلا روی موضوع مشخص داشته اید.
4. ریسک های بزرگتری انجام می دهید: شما وقتی که در کارتان متمرکز هستید توانایی ریسک کردن را دارید. البته فراموش نکنید که تمرکز بیش از حد روی یک کار یا یک موضوع بدون در نظر گرفتن موضوعات مرتبط دیگر شما را ترسوتر می کند.
5. یادگیری شما خیلی سریعتر اتفاق می افتد: قرار نیست که یک اشتباه را بارها تکرار کنید، قرار نیست که از یک جا بارها ضربه بخورید و شکست بخورید، قرار نیست که مربی یک نکته ای رو بارها و بارها تکرار کند تا شما یاد بگیرید. شما خیلی سریعتر یاد می گیرید.
6. استعدادتان خیلی سریعتر شکوفا می شود: می دانید به چه دلیلی؟ به دلیل مزیت های قبلی.

تمرینات و راههای ویژه برای حفظ و افزایش تمرکز:

• بهترین راه افزایش تمرکز، از دست ندادنش است:

  یعنی شما نباید ذهن تان را از ارتباطات زیادی، پیج های زیادی، اطلاعات زیادی، سرگرمی های زیادی، افکار زیادی، کتابهای زیادی، چت های زیادی، دیدنی های زیادی، شنیدنی های زیادی، اخبار زیادی و تحلیل های ذهنی زیادی پُر کنید. این کارها باعث سنگین شدن ذهن شما می شود و اجازه نمی دهند که شما روی یک موضوع مشخص تمرکز کنید. دوباره تکرار می کنم:

اگر تمرکز نداشته باشیم کارهای مهم بی اهمیت می شوند و کارها بی اهمیت مهم می شوند و اینجا تشخیص کار مهم از غیرمهم خیلی سخت می شود و اصلا نمی شود کارها را اولویت بندی کرد.

• در لحظه باشید:

  شما اگر در لحظه باشید می توانید از تمام کارهای روزتان به عنوان تمرین تمرکز استفاده کنید. یعنی وقتی که دوش می گیرید فقط روی دوش گرفتن متمرکز باشید و ازش لذت ببرید، وقتی که غذا می خورید اون طعم و بوی غذا را کاملا احساس کنید، وقتی که سالاد می خورید محتویات آن را کاملا لمس و احساس کنید، وقتی که نرمش می کنید اون کشش ها را کاملا احساس کنید، وقتی که تمرین می کنید تمام ذهن و تمرکزتان را روی تمرینی که دارید انجام می دهید بگذارید، وقتی که استراحت می کنید فقط روی بدن خودتان تمرکز کنید که دارن قوی میشن یا دارن استراحت می کنند، وقتی که یه مسابقه ورزشی نگاه می کنید با تمام دقت فقط روی اون مسابقه تمرکز کنید و ازش لذت ببرید. اینها همه تمرینات فوق العاده ای برای تمرکز هستند که هم از زندگی لذت بیشتری خواهید برد و هم از کارتان نتایج بزرگی را کسب خواهید کرد.

• مراقبه کنید:

  در روز حداقل یک الی دوبار مراقبه کنید که یکبار آن قبل از تمرین یا کار مهم تان باشد. مراقبه هم به این شکل انجام دهید که در حد 5 الی 10 دقیقه فقط روی تنفس تان فکر کنید و تمرکز کنید و فقط به آن توجه کنید، تنفس تان یکنواخت باشه، باد شدن و خالی شدن شکم تان را احساس کنید، کمتر وول بخورید یا خودتان بخارونید، یک حالت خاص داشته باشید. البته توی دوره "راههای کنترل، مدیریت و هدایت استرس" راجب اصول و انواع مراقبه اطلاعات بسیار کاملی رو ارائه کردم که اگه خواستید به طور حرفه ای مراقبه مخصوص ورزشکاران را یاد بگیرید و از آن نتیجه بگیرید حتما وارد این دوره هم بشوید.

• نماز بخوانید:

  اصلا کاری به دین و مذهب و اعتقادات شخصی ندارم، کاری هم به این ندارم که اون کسانی که نماز می خوانند و دَم از نماز می زنند چه کسانی با چه خصوصیاتی هستند. نماز به قدرت تمرکز و آرامش شما بسیار بسیار زیاد کمک می کند. البته به شرطی که نماز هم با تمرکز و توجه خوانده و انجام شود. شما نگاه کنید که در نماز نظافت، ادب، کلمات درست، حالتهای درست، تمرکز و توجه زیاد، احترام، مدیریت زمان و بی نهایت مزایا و نکات دیگر وجود دارد.

در نهایت ورزشکار عزیز تمرینات زیادی درباره تمرکز وجود دارد اما همین تمریناتی که در این مقاله گفتم را اگر انجام دهید تمرکز شما بسیار زیاد تغییر خواهد کرد و شما می توانید از کارتان هم لذت ببرید و هم خلاقیت داشته باشید و هم به نتایج بزرگی دست پیدا کنید.

رضا خزایی هستم روانشناس ورزشی سایت مثبت خود.

در پناه الله یکتا همیشه بیشتر و بهتر از خودتان باشید.